TEVKİFATA TABİ TUTULMUŞ OLAN MENKUL SERMAYE İRATLARI VE GAYRİ MENKUL SERMAYE İRATLARININ BEYAN DURUMU

Gelirin toplanması mükelleflerin çeşitli kaynaklardan bir takvim yılı içinde (vergilendirme dönemi) elde ettikleri vergiye tabi kazanç ve iratlar için yıllık beyanname vermeleri ve bu kazanç ve iratlarını yıllık beyannamede birleştirmeleri anlamına gelmektedir.

                Temel prensip yukarıda açıklandığı üzere bir takvim yılı içinde elde edilen gelir unsurlarının bir beyannamede toplanarak beyan edilmesidir. Tabi ki söz konusu temel prensip Gelir Vergisi Kanununda aksine bir hüküm olmadığı sürece geçerlidir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 85 ve 86’ncı maddelerinde ise hangi gelir unsurlarının verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil edilmesinin zorunlu olduğu, hangi gelir unsurları için beyanname verilmeyeceği veya verilecek beyannameye dahil edilmeyeceği açıkça hüküm altına alınmıştır. Aşağıda tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan menkul sermaye iradı ve gayri menkul sermeye iradının beyan edilme koşullarını açıklanmıştır. (İş yeri olarak kiraya verilmiş olan Gayrimenkuller ile Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları)

Gelir Vergisi Kanununun 86/1-c maddesi hükmü gereğince, vergiye tabi gelirler toplamının (söz konusu 86’ncı maddenin 1 numaralı bendinin “a” ve “b” bentlerinde belirtilenler hariç) 103’üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması (2014 yılı için 27.000 TL, 2015 yılı için 29.000 TL) koşuluyla,  Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir. Diğer gelirler için beyanname verilse dahi bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.

Söz konusu madde hükmünde, gelirin belirli bir düzeyi aşması halinde gelirin toplanarak beyan edilmesi anlayışı yer almaktadır. Belirtilen düzenlemedeki genel kural bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların toplamından indirim ve istisnalar ile beyan edilmeyecek gelirlerin düşülmesi sonucunda kalan tutarın, 2014 yılı için beyan sınırı olan 27.000 TL’yi aşması halinde yıl içinde tevkif suretiyle vergilendirilmiş menkul sermaye iratları ile gayri menkul sermaye iratlarının verilecek beyannameye dahil edilmesi gerekmektedir. Aksi durumda ise yıl içinde tevkif suretiyle vergilendirilmiş menkul ve gayri menkul sermaye iratları verilecek beyannameye dahil edilmeyecek veya mükelleflerin beyan edilebilir bir geliri olmayacağından yıllık beyanname vermeyecektir.

Yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere beyan edilmeyecek gelirler dışında kalan vergiye tabi gelirin, belirli bir tutarı aşmaması halinde (2013 yılı için 27.000 TL, 2015 yılı için 29.000 TL) Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olan,

ü  Birden fazla işverenden elde edilen ücretler,

ü  Menkul sermaye İratları,

ü  Gayrimenkul sermaye İratları yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.

Burada üzerinde durulması gereken konu vergiye tabi gelirin ne olduğudur. Yani ticari kazanç elde eden bir mükellefin vergi tevkifatına tabi tutulmuş menkul sermaye iratları var ise; beyan sınırı ile karşılaştırılacak tutar ticari kazanç ve menkul sermaye iratları toplamı mı, yoksa sadece menkul sermaye iratları mıdır? Bir diğer örnek serbest meslek kazancı elde eden bir mükellef aynı zamanda vergi tevkifatına tabi tutulmuş işyeri kira geliri elde ettiğinde, beyan sınırı olan 27.000 TL ile karşılaştırılacak tutar serbest meslek kazancı ve iş yeri kira geliri toplamı mı yoksa sadece işyeri kira geliri midir? Soruları çoğaltmak mümkündür. Bu soruların cevabını 16 nolu gelir vergisi sürkülerinde bulmaktayız. Söz konusu sürkülerde ki örnek 3 güncellenerek  aşağıya alınmıştır.

“Örnek 3:

Serbest meslek erbabı Bay (C)’nin serbest meslek kazancı yanında tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş iki işverenden ücret geliri ile yine tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş işyeri kira geliri bulunmaktadır.

Serbest meslek kazancı	20.000.- TL
Birinci işverenden alınan ücret	28.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret	11.000  TL
İşyeri kira geliri (Brüt)	10.000 TL

Serbest meslek kazancı nedeniyle her halükarda beyanname verilecektir.

Birinci işverenden alınan hariç, ikinci işverenden alınan ücret geliri ise 27.000 TL’ lik beyan sınırını aşmadığından ücret gelirleri beyannameye dahil edilmeyecektir.

Serbest meslek kazancı ve işyeri kira geliri tutarının toplamı 27.000 TL’ lik beyan sınırını aştığından, işyeri kira geliri beyannameye dahil edilecektir.”

Örnekte de görüldüğü üzere mükellefin gelirlerinden beyan edilmeyecek olan ücretler dışındaki serbest meslek kazancı ile gayrimenkul sermaye iradı olan iş yeri kira geliri toplanarak o dönemde geçerli olan beyan sınırı ile karşılaştırılmıştır. Yapılan karşılaştırma sonucunda beyan sınırı aşıldığından, iş yeri kira geliri de verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil edilmiştir.

Yapılacak açıklamalar çerçevesinde vergi tevkifatına tabi tutulmuş menkul sermaye iradı ve gayrimenkul sermaye iradının yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmemesi için vergiye tabi gelirin beyan sınırı olan 27.000 TL’den aşağı olması gerekmektedir. Vergiye tabi gelirden ise mükellefin bir takvim yılı içerisinde elde ettiği ve gelir vergisinin konusuna giren kazanç ve iratlar toplamından ; beyan edilmeyecek kazanç ve iratlar ile indirim ve istisnaların düşülmesi sonucu bulunan tutarın anlaşılması gerektiğini düşünüyoruz. Bulunan tutarın beyan sınırı olan 27.000 TL’yi aşmaması halinde, vergi tevkifatına tabi tutulmuş menkul sermaye iratları ile gayri menkul sermaye iratları verilecek beyannameye dahil edilmeyecektir. Tersi durumda ise beyan edilecektir.