SMMM VERGİ MEVZUATI

8 Haziran 2015 Pazartesi

213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU HÜKEMLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLEME


Değerlemenin Tanımı: Değerleme vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tespiti olarak tanımlanmıştır. (VUK 258)
Değerleme Ölçüleri: Değerleme iktisadi kıymetin nevi ve mahiyetine göre aşağıdaki ölçülerden biri ile yapılır: (VUK 261)

·          Maliyet Bedeli
·          Borsa Rayici
·          Tasarruf Değeri
·          Mukayyet Değer
·          İtibari Değer
·          Vergi Değer
·          Rayiç Bedel
·          Emsal Bedeli ve Ücreti

Yukarıda sayılanlar dışında da ayrıca vergi mevzuatında değerlemeye ilişkin aşağıdaki ölçüler de yer almaktadır.

·          Alış Bedeli (VUK 279)
·          Tapu Siciline Kayıtlı Bedel (VUK 296)
·          Ortalama Perakende Satış Fiyatı (GVK 63)

Değerleme Zamanı : Değerlemede , iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarda haiz oldukşarı değerler esas alınır.
Söz konusu değerleme zamanı, hesap dönemlerinin son günü olabileceği gibi, kıymetlerin alındığı, satıldığı, imal ve inşaatının bittiği, işletmeye dahil edildiği, işletmeden çekildiği veya vergiye tabi olduğu her hangi bir an olabilir.(VUK 259)
Değerlemede esas: Değerlemede iktisadi kıymetlerin her biri ayrı ayrı nazara alınır. Teamülen aynı cinsten sayılan malları ve düşük kıymetli müteferrik eşyayı toplu olarak değerlendirmek caizdir. (VUK 260)

DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ VE KAPSAMLARI
A- MALİYET BEDELİ (VUK 263)
Maliyet bedeli iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin arttırılması munasebetiyle yapılan ödemelerle müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade eder.

Aşağıda yazılı işletme aktifine kaydedilmiş olan kıymetler maliyet bedeli ile değerlenir:

-           Gayrimenkuller (VUK 269)
-           Demirbaş Eşya (VUK 273)
-           Emtia (VUK 274)
-           İmal edilen Emtia (VUK 275)
-           Zirai Mahsuller (VUK 276)
-           Hayvanlar (VUK 277)
-           Özel Maliyet Bedelleri (VUK 272)


B-BORSA RAYİCİ (VUK 264)

Borsa rayici, gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerlemeden evvelki son muamele gününde borsadaki muamelelerin ortalama değerini ifade eder.
Normal temevvüçler dışında fiyatlarda bariz kararsızlıklar görülen hallerde, son değerleme günü ortalaması yerine, son 30 günlük ortalama fiyatı rayice esas olarak belirlemeye M.B.yetkilidir.
Aşağıda yazılı işletme aktifine kaydedilmiş olan kıymetler borsa rayici ile değerlenir:

-           Her türlü menkul kıymetler ör: Tahvil vb. (Hisse senetleri ile fon portföyünün en az %51’i Türkiye’de kurulu şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri HARİÇ) (VUK 279)
-           Yabancı Paralar (VUK 280)
-           Yabancı para ile olan senetli ve senetsiz alacaklar ve borçlar (VUK 280)
** VİVK açısından hisse senetleri ve tahviller borsa rayici ile değerlenir, borsa rayici bilinemiyorsa itibari değerle değerlenir.**

C-TASARRUF DEĞERİ (VUK 264)
Tasarruf değeri, bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değerdir.

-           Şüpheli ticari alacaklar için değerleme günü itibariyle tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir. (VUK 323)
-           Alacak ve borç senetleri için reeskont ayırma işlemi de tasarruf değerine indirgeme olarak yorumlanabilir.



D- MUKAYYET DEĞER (VUK 265)
Mukayyet değer, bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir.
Aşağıda yazılı işletme aktifine kaydedilmiş olan kıymetler mukayyet değer ile değerlenir:

-           Senetli ve senetsiz alacaklar ve borçlar (VUK 281-285)
-           İlk tesis ve taazzuv giderleri ve Peştamallikler (VUK 282)
-           Aktif ve pasif geçici hesap kıymetleri (VUK 283-287)
-           Karşılıklar (VUK 288)

E- İTİBARİ DEĞER (VUK 266)
İtibari değer, her nevi senetlerle esham ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değerlerdir.
Aşağıda yazılı işletme aktifine kaydedilmiş olan kıymetler itibari değer ile değerlenir:
-           Kasa Mevcudu (Yabancı paralar hariç) (VUK 284)
-           Tahviller (Çıkaranlar tarafından)



F- RAYİÇ BEDEL (VUK MÜK.266)
Rayiç bedel, bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım satım değeridir.

Uygulama alanı pek kalmamış.???


G- EMSAL BEDELİ VE EMSAL ÜCRETİ (VUK 267)
Emsal bedeli, gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tesbit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değerdir.
Emsal bedeli sıra ile aşağıdaki esaslara göre tayin olunur;
·          Birinci sıra (Ortalama Fiyat Esası): Aynı cins ve nevideki mallardan sıra ile değerlemenin yapılacağı ayda veya bir evvelki ayda veya bir daha evvelki aylarda satış yapılmışsa emsal bedeli bu satışların miktar ve tutarına göre mükellef tarafından çıkarılacak olan “ ortalama satış fiyatı “ ile hesaplanır. Bu esasın uygulanabilmesi için, aylık satış miktarının, emsal bedeli tayin olunacak her bir malın miktarına nazaran % 25’ten az olmaması şarttır.
·          İkinci sıra (Maliyet bedeli esası): Emsal bedeli belli edilecek malın, maliyeti bilinir veya çıkarılması mümkün olursa, bu takdirde mükellef bu maliyet bedeline, toptan satışlar için %5, perakende satışlar için %10 ilave etmek suretiyle emsal bedelini bizzat belli eder.
·          Üçüncü sıra (Takdir Esası) : Yukarıda yazılı esaslara göre belli edilemeyen emsal bedelleri ilgililerin müracaatı üzerine takdir komisyonunca takdir yolu ile belli edilir. Takdirler, maliyet bedeli ve piyasa kıymetleri araştırılmak ve kullanılmış eşya için ayrıca yıpranma dereceleri nazara alınmak suretiyle yapılır. Takdir edilen bedellere mükelleflerin vergi mahkemesinde dava açma hakkı mahfuzdur. Ancak, dava açılması verginin tahakkuk ve tahsilini durdurmaz.
Yukarıdaki esaslarla mukayyet olmaksızın kaza mercilerinin re’sen biçtikleri değerler …. emsal bedeli yerine geçer.

Emsal bedel en geniş boyutta uygulama alanı alan bir değerleme ölçüsüdür. İktisadi işletmelere dahil olup gerçek bedeli belli olmayan veya bilinmeyen veya doğru olarak tespit edilemeyen kıymetlerin ve değeri düşen malların (VUK 278) değerlemesinde ve servetlerin değerlemesinde kullanılır.

DİĞER DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ
A-ALIŞ BEDELİ (VUK 279)
Alış bedeli , hisse senetleri ile fon portföyünün %51’i Türkiye’de kurulu şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgelerinin değerlemesinde kullanılır
B-TAPU SİCİLİNE KAYITLI BEDEL (VUK 296)
Tescile tabi bilumum hakların değeri, tesisleri sırasında tapu siciline kaydedilen bedeldir.
Diğer haklar emsal bedel ile değerlenir.
C- ORTALAMA PER.SATIŞ FİYATI (GVK 63)
Hizmet erbabına hizmet karşılığı verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki (KDV dahil) ortalama perakende fiyatlara göre belirlenir.







İKTİSADİ İŞLETMELERE DAHİL KIYMETLERİ DEĞERLEME
A- GAYRİMENKULLERİN DEĞERLEMESİ  ( MALİYET BEDELİ İLE)
VUK 269’a göre iktisadi işletmelere dahil gayrimenkuller maliyet bedeli ile değerlenir. VUK’a göre aşağıda yazılı kıymetlerde gayrimenkuller gibi maliyet bedeli esasına göre değerlenir

·          Gayrimenkullerin mütemmim cüzleri ve teferruatı
·          Tesisat ve makinalar
·          Gemiler ve diğer taşıtlar
·          Gayrimaddi haklar

Gayrimenkuller ve Gayrimenkuller gibi değerlenecek olan kıymetler satın alma yoluyla edinileceği gibi, imal ve inşa yoluyla da aktif hale getirilebilir. VUK 270 ‘e göre satın alma bedeli ile birlikte aşağıda yazılı giderler de maliyet bedeline girer;

·          Satın alma giderleri
·          Makine ve tesisatta gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri (Gm ve Gm gibi olan kıymetlerin tamamı için*)
·          Mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsasının tesviyesinden mütevellit giderler
VUK 270 ‘e göre mükellefler aşağıda yazılı gider unsurlarını maliyet bedeline eklemek veya genel giderlere ithal etmek konusunda serbesttirler;

·          Noter,mahkeme,kıymet takdiri,komisyon ve tellaliye giderleri
·          Emlak alım vergisi
·          ÖTV

VUK 271 ‘e göre İnşa edilen binalarda, imal edilen makine ve tesisatta, bunların inşa ve imal giderleri satın alma bedeli yerine geçer, yani bunların maliyet bedeli inşa ve imal giderlerinin tamamıdır.

GAYRİMENKULLERİN (VUK 269) DEĞERLEMESİNDE ÖZELLİKLİ KONULAR*
a- Gayrimenkullerin İktisabında Kullanılan Krediler (İktisap İçin Katlanılan Finansman Maliyetleri)

Gayrimenkulun aktifleştirildiği hesap döneminin sonuna kadar tahakkuk eden faizler maliyet bedeline eklenmek zorundadır. Aktifleştirmenin yapıldığı hesap dönemi sonrasında tahakkuk eden faiz giderleri maliyet bedeline eklenebileceği gibi finansman gideri olarak genel gider şeklinde de giderleştirilebilir. 
b- İktisadi İşletmenin Veraset Suretiyle İntikali ( KVK 19’a göre Devri Halinde de geçerli)

Ticari işletmenin veraset suretiyle intikalinde aktife dahil gayrimenkul ve bilumum kıymetlerin değerlemesi yapılmaz. (Aktif ve pasifin kül halinde intikalinde)

c- Gayrimenkullerde ( ve Elektrik Üretim ve Dağıtım Varlıklarında) Maliyet Bedelinin Artması (VUK 272)

Normal bakım, onarım, temizleme giderleri dışında, gayrimenkulü … genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak arttırmak maksadıyla yapılan giderler, gayrimenkulun … maliyet bedeline eklenir.
d- Gayrimenkullerde Özel Maliyet Bedeli (VUK 272-3)

Gayrimenkuller kira ile tutulmuş … ise kiracı… tarafından yapılan yukarıda yazılı giderler bunların maliyet bedeli olarak ayrıca değerlenir. Kiracının … faaliyetini icra için vücuda getirdiği tesisata ait giderler de bu hükümdedir.
 (ÖZEL MALİYELE İLGİLİ NOTLARIMIZA BAKINIZ)

C- MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEMESİ

SPK Mevzuatına göre menkul kıymetler aşağıdaki gibi sıralanmıştır

* Hisse Senetleri
*Devlet Tahvilleri
*Özel Sektör Tahvilleri
*Menkul Kıymet Yatırım Fonları
*Hisse Senedi Ve Tahvil Kuponları
*Hazine Bonoları
*Gelir Ortaklığı Senetleri
*TOKİ Ve KOİ Tahvilleri
*Finansman Bonoları
*Banka Bonoları
*Banka Garantili bonolar
*VDMK
*Kar zarar ortaklığı Belgeleri
Ayrıca, vergi uygulamaları açısından Yatırım Fonu Katılma Belgeleri de menkul kıymet olarak değerlenecektir.

Borsada işlem gören menkul kıymetler aşağıdaki gibi belirlenmiştir,

*Hisse Senetleri
* Devlet Tahvili
*Hazine Bonosu
* Gelir Ortaklığı Senetleri
* Özel Sektör Tahvilleri
* VDMK
* Finansman Bonoları
*Diğer

MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEMESİNDE UYULACAK ESASLAR

VUK 279’a göre;

* İktisadi işletmelere dahil olan HİSSE SENETLERİ ile fon portföylerinin en az %51’i Türkiye’de kurulu şirketlerin hisse senetlerinden oluşan YATIRIM FONU KATILMA BELGELERİ >>>>>>   ALIŞ BEDELİ ile değerlenir.

* Yukarıda sayılanlar haricinde kalan her türlü MENKUL KIYMET >>>>>>>>>  BORSA RAYİCİ ile değerlenir.

*** Borsa rayici ile değerlenmesi gereken menkul kıymetlere ilişkin olarak,

                - Borsalarda işlem görmüyor olması
                -  Alım satımının yapılmamış olması
                -  Rayicin muvazaalı olması

Hallerinde, DEĞERLEME>>>>>> Bu menkul kıymetin alış bedeline, bu menkul kıymetin vadesinde (kur farkları dahil olmak üzere) elde edilecek gelirin iktisap tarihinden değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi suretiyle bulunacaktır.  KIST GETİRİ  +   ALIŞ BEDELİ

Bu da yapılamazsa   ALIŞ BEDELİ ile değerlenir.


D- YABANCI PARALARIN VE YABANCI PARA İLE OLAN ALACAK VE BORÇLARIN DEĞERLEMESİ

VUK 280’e göre, Yabancı paralar BORSA RAYİCİ ile değerlenir. Borsa rayicinde muvazaa var ise alış bedeli ile değerlenir.

Yabancı paranın borsa da rayici yoksa (TR’de olduğu gibi) değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığı’nca tespit olur. (Bu kuru dönem sonlarında dikkate alacağız, ancak dönem içersindeki dövizli işlemlerde TCMB döviz alış kuru ile değerleme yapılabilir)

Bu madde hükmü yabancı para cinsinden olan senetli ve senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da uygulanır. Ayrıca, bunlardan vadesi gelmemiş senede bağlı borç ve alacaklar için 281 ve 285 maddeleri uyarınca reeskont hesaplanabilir. Ancak senette faiz oranı belli edilmemişse değerleme gününde geçerli LİBOR esas alınarak değerleme yapılır.


B-DEMİRBAŞ EŞYANIN DEĞERLEMESİ ( MALİYET BEDELİ İLE)

Alet, edevat, mefruşat ve demirbaş eşya maliyet bedeli ile değerlenir. Bunların maliyet bedeline giren giderler, satınalma bedelinden gayrı komisyon ve nakliye giderleri gibi özel giderlerdir.

İmal edilen alet,edevat, mefruşat ve demirbaşlarda imal giderleri satın alma bedeli (maliyet bedeli) yerine geçer.

C- EMTİANIN DEĞERLEMESİ (MALİYET BEDELİ İLE)

Emtia (asıl olarak) maliyet bedeli ile değerlenir. Ancak, emtianın maliyet bedeline nazaran değerleme günündeki satış bedelleri %10 veya daha fazla bir düşüklük gösterdiği hallerde, mükellef maliyet bedeli yerine VUK 267 İkinci sıra (maliyet bedeli esası) usulu hariç olmak üzere, emsal bedel ölçüsünü tatbik edebilir. (İmal edilen emtia dahil tüm emtialar için geçerli)

Değerlemeye konu emtiaların elde edilmesi ve elden çıkması halleri ve değerleme esasları


Satın Alma
Maliyet Bedeli
İmal Edilme
Maliyet Bedeli
Değer Düşmesi
(Normal fire ve zayiat hariç)
Emsal Bedeli (Takdir Kom.)
Kaybolma-Çalınma (Raporlu)
Maliyet Bedeli
Kaybolma-Çalınma
(Raporsuz)
Emsal Bedel  (İşletmeden Çekilme )
İşletmeden Çekilme
Emsal Bedeli
Personele Verme
Ort.Per.Satış Fiyatı (KDV’li)
Devir (KVK 19)
Değerleme yapılmaz
Bağış (İstisnasız)
Emsal Bedel
Bağış (İstisnalı)
Mukayyet Değer
Satılma
Maliyet Bedeli
Stokta Bekleme
Maliyet Bedeli
Sermaye Olarak Koyma
Kazai Takdir (TTK)
MALİYET BEDELİNİN TESPİT YÖNTEMLERİ

a-Fiili Maliyet Yöntemi
Mallar, gerçek maliyet bedelleri üzerinden değerlenir.Her bir mal ayrı ayrı gerçek değerler üzerinden değerlenir. Mantığı basit olmakla birlikte uygulanması çok miktarda ve misli mallar açısından çok zordur.
b-FİFO Yöntemi
Zaman olarak mal stokuna ilk giren malların ilk önce satıldığı ya da üretime sevk edildiği mantığıyla çalışır, dönem sonunda stokta kalan malların zaman olarak en son giren mallardan oluştuğu kabul edilir.
Buna göre, özellikle enflasyonist ortamlarda, ilk giren malın maliyet bedeli daha düşük olacağında, satış sırasındaki karlılık daha yüksek olacaktır. Dönem sonu maliyet yüksek olmakla birlikte , brüt kar yüksek olacaktır.
c-LİFO Yöntemi
Yasal olarak kullanılamaz.
d-Ortalama Maliyet Yöntemi
  i-Basit Ortalama Maliyet
 ii-Ağırlıklı Ortalama maliyet
iii-Hareketli Ağırlıklı Ortalama Maliyet

SATIN ALINAN EMTİANIN DEĞERLEMESİ

A- DAHİLDE SATINALINAN EMTİA
Satın alınan malların maliyet bedeline aşağıda yazılı giderler her şartta dahil edilecektir:

  • Satın alma bedeli
  • Nakliye,hamaliye ya da kargo giderleri
  • Sigorta giderleri
  • Komisyonlar (Doğrudan ilgili olmak kaydıyla)

Özellikli Durumlar:

Primler: Doğrudan gelir yazılacaktır.

İskontolar: Malın maliyeti kapsamında dikkate alınacaktır.

Vade Farkları: Malın satılmasına kadar olan süreçte vade farkları malın maliyetine eklenecek, mal satıldıktan sonra tahakkuk eden vade farkları ise doğrudan gider yazılacaktır.

Kredi Faizleri: Uygulamada kullanılan bir kredi ile alınan mal arasında doğrudan bir ilişki kurulamamaktadır. Ayrıca, faiz ve komisyon giderlerinden dönem stoklara pay verilmemektedir. Bu nedenle doğrudan ilişki kurulamadığı hallerde bunlar maliyet bedeline dahil edilmeyip, genel giderler arasında gösterilecektir.

B-İTHAL EDİLEN EMTİADA MALİYET BEDELİ

İthal edilen malların maliyet bedeline aşağıda yazılı giderler her şartta dahil edilecektir:

  • CIF bedeli
  • Gümrükte ödenen vergiler
  • Nakliye
  • Komisyon
  • İthalat teminatları için ödenen faiz ve komisyonlar
  • Mal bedeline ilişkin finansman giderleri
  • Akreditiflerle ilgili giderler

 Özellikli Durumlar:
Kur Farkları: (Yurt İçi İçinde Geçerli) Malların işletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan kur farklarının maliyete intikal ettirilmesi zorunlu olup, daha sonradan ortaya çıkacak kur farklarının ise ya doğrudan gider yazılabileceği ya da mal maliyetine eklenebileceği hüküm altına alınmıştır. (VUK GT 238)

İMAL EDİLEN EMTİANIN DEĞERLEMESİ

İmal edilen emtianın (tam ve yarı mamuller) maliyet bedeli aşağıda yazılı unsurları ihtiva eder;

  • Mamulün vücuda getirilmesinde sarf olunan iptidai ve hammaddelerin bedeli
  • Mamule isabet eden işçilik
  • Genel imal giderlerinden mamule düşen hisse (Fire ve mutad kayıplar bunun içindedir)
  • Genel idare giderlerinden mamule düşen hisse (İhtiyari) (KDV Md. 27 açısından zorunlu)
  • Ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi zaruri olan mamullerde ambalaj malzemesinin bedeli

** Satışta yok olamayan depozito karşılığı müşteriye verilen ve satıştan sonra geri gelen ambalaj maddelerinin bedelleri malın maliyetine intikal ettirilmeyecek ve “ Depozitolar” adlı ayrı bir hesapta incelenecektir. Değerleme gününde, müşteriden alınan depozito tutarı ile envanterdeki ambalaj maddeleri miktarı mukayese edilerek kar veya zarar tespit edilecektir.**

E-ALACAK VE BORÇLARIN DEĞERLEMESİ
EMTİA DEĞERLEMESİNDE EMSAL BEDELİ ÖLÇÜSÜ

Alacaklar ve borçlar MUKAYYET değerleri ile değerlenir.Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar ve borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.
Vadesi gelmemiş olan senede bağlı alcak ve borç senetleri değerleme günü kıymetlerine icra olunabilir.>>>REESKONT UYGULAMASI  Bu takdirde senette faiz nisbeti açıklanmışsa bu nispet, açıklanmamışsa TCMB resmi iskonto haddinde bir oran uygulanır.

Bankalar,bankerler ve sigorta şirketleri reeskont işlemi yapmak zorundadırlar.

Alacak senetlerini değerleme günü kıymetlerine icra eden mükellefler, borç senetlerini de aynı şekilde işleme tabi tutmak zorundadırlar.

REESKONTA TABİ TUTULACAK ALACAK VE BORÇLARIN ÖZELLİKLERİ

  • Alacak ve borcun işletme bünyesinde doğmuş olması gerekir
  • Alacak ve borcun senede bağlı olması gerekir
  • Alacak ve borcun  bağlı olduğu senedin vade içermesi gerekir
  • Alacak ve borç senedinin Değerleme günü itibariyle vadesinin gelmemiş olması gerekir.
  • Alacak ve borç senedinin işletmenin aktifinde veya pasifinde kayıtlı olması gerekir.

*** Aktife kayıtlı alacak senedinin değerleme günü itibariyle teminata veya tahsile verilmiş olması reeskonta tabi tutulmasına engel teşkil etmez.***

*** VUK açısından reeskont işlemi ihtiyaridir***

Reeskont İşlemi Açısından Özellik Arz Eden Alacak ve Borçlar

i-                     Vadeli çeklere Son düzenleme uyarınca reeskont hesaplanabilir)
ii-                   Hatır senetlerine reeskont hesaplanamaz (VUK açısından) Reeskont hesaplanırsa bu KKEG niteliğinde olacaktır.
iii-                  Teminata verilen senetlere reeskont ayrılabilir.
iv-                 Tahsile verilen senetlere reeskont ayrılabilir. (Değerleme günü itibariyle tahsil edilmemiş olmak kaydıyla)
v-                   Yabancı para cinsinden senede bağlı, vade içeren, kayıtlı borç ve alacaklarda reeskont işlemi: Normal borç ve alacak senetleri gibi reeskonta tabi tutulabilirler. Senette faiz oranın yazılı olması halinde bu faiz oranı, senette faiz oranın belirtilmediği hallerde  LİBOR esas alınarak reeskont tutarı hesaplanır.
vi-                 Müflisten olan senede bağlı alacaklar İflasın açılması durumunda borç muaccel hale geleceğinden artık vadeden söz edilemez.
vii-               Şüpheli Alacak Durumundaki Senetli Alacaklar: Karşılık ayrılması durumunda reeskont hesaplanması mümkün değildir.
viii-             Alacak senetlerinde KDV kısmına reeskont hesaplanıp hesaplanmayacağı: Bu konu tartışmalı olmakla birlikte alacak senedinin KDV kısmının ayrıştırılması ve bu tutar üzerinden reeskont ayrılması mantıklıdır.

REESKOT HESAPLANMASI İŞLEMİ

***Reeskont hesaplamasında iç iskonto yöntemi uygulanır***

Reeskont Tutarı=                           A*n*t………………..                      
                                     36.000 + ( n * Vadeye Kalan Gün)




a-Düşük Bedelli Emtia Değerlemesi

Aşağıdaki koşullar mevcutsa emtianın değerlemesi emsal bedeli esasına göre yapılabilir. (VUK 274)

  • Emtianın maliyet bedeline nazaran, değerleme günündeki satış bedelinin  % 10 ve daha fazla bir düşüklük göstermesi
  • VUK 267 İkinci Sıra  (Maliyet bedeli esası) uygulanmamak kaydıyla

b- Değeri Düşen Mallarda Değerleme (VUK 278)

Emtianın değeri düşen mal olarak emsal bedelle değerlenebilmesi için, değer kaybının aşağıdaki nedenlerden en az biri nedeniyle ortaya çıkması gerekir;

  • Ticari faaliyetin olağan akışı içersindeki bozulma, çürüme, kırılma, çatlama, paslanma vb haller
  • Yangın, deprem, su basması gibi afetler

Ayrıca, maliyetlerinin hesaplanması mutad olmayan hurdalar ve döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar da emsal bedelle değerlenir.

* VUK 267 Birinci Sıra (Ortalama fiyat esası)  ve İkinci Sıra (Maliyet Bedeli Esası) kıymeti düşen malların değerlemesinde uygulanamaz.

Bu nedenle değeri düşen mallarla ilgili olarak emsal bedelini TAKDİR KOMİSYONU belli edecektir.

Normal fire ve zayiatlar genel imal giderleri olarak işleme tabi tutulur.

c-İşletmeden Çekilen Mallarda Değerleme (Ortağa Satış)

GVK 41/1 (KKEG) ve KVK  Transfer fiyatlaması açısından önemli.

Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya aynen aldıkları sair değerler (Aynen alınan değerler emsal bedeli ile değerlenir. Dolayısıyla değer tespitinde VUK 267 hükümleri sırasıyla uygulanacaktır.

DİĞER ÖNEMLİ HUSUSLAR

a-Kaybolan ya da Çalınan Malların Değerlemesi

Kaybolma ya da çalınma olayının polis raporuyla tespit edilmesi edilmesi durumunda, emtialar maliyet bedeli ile değerlenir ve kanunen kabul edilmeyen gider olarak kaydedilir.
 Kaybolma ya da çalınma olayına ilişkin rapor olmadığı takdirde, olay işletmeden çekiş olarak kabul edilir ve emsal bedelle değerleme yapılarak çekiş tutarı hasılat kaydedilir.
Malların sigortalı olması durumunda maliyet bedelinden tahakkuk eden sigorta alacağı düşülerek kalan kısım KKEG yazılır.

b- Ferdi bir işletmenin veraset suretiyle iktisabı

GVK 81/1 uyarınca faaliyete devam olunduğu takdirde değerleme yapılmaz. Faaliyetin bitmesi kararlaştırılırsa değer takdiri kazai merci tarafından yapılacaktır.

c- İşletmeye Ayni Sermaye Olarak Konulması

TTK hükümleri uyarınca değer tespiti yapılacaktır.

d- Bağış Yoluyla İntikal

Bağışlayan açısından durum, öncelikle işletmeden çekiş ardından bağışlamadır. İşletmeden çekişin emsal bedelle yapılacağı tabidir. (VUK 269 hükümlerine göre)

e- Devir , Nevi Değiştirme, ve Birleşme Yoluyla İktisap

GVK 81/2 (Ferdi işletmenin sermaye şirketine devri), GVK 81/3 (Ferdi işletmenin sermaye şirketine dönüşmesi) işlemleri kanuna uygun olarak kül halinde devir şeklinde gerçekleşirse, değerleme işlemi yapılmayacaktır.

KVK 19 ‘ a uygun devir işlemlerinde de değerleme yapılmayacaktır.

KVK 18 kapsamında birleşmelerde ise, birleşmenin ilk aşamasında tasfiye, ikinci aşamasında ayın olarak sermaye koyma olduğundan bunlara uygun olarak değerleme yapılacaktır.

F- İLK TESİS VE TAAZUV GİDERLERİ VE PEŞTAMALLIKLARIN DEĞERLEMESİ

































Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Bu Blogda Ara